Het omgevingsplan is een nieuwe manier voor het stellen van regels voor de fysieke leefomgeving. Voor 1 januari 2024 waren die regels opgenomen in het bestemmingsplan. In de Omgevingswet staat dat er vanaf 1 januari 2024 geen bestemmingsplannen meer gemaakt kunnen worden; het gaat dan om omgevingsplannen.
In het omgevingsplan staan de regels over de fysieke leefomgeving die in de gemeente Vaals gelden. Bijvoorbeeld regels over het gebruik (mag hier gewoond worden of is dit gebouw bedoeld voor een kantoor?).
Ook kunnen in het omgevingsplan regels staan over het beschermen van een natuurgebied.
Daarnaast geven de regels duidelijkheid over de vraag of er voor een bepaalde activiteit, bijvoorbeeld voor het bouwen van een gebouw, een omgevingsvergunning nodig is. De regels in het omgevingsplan hebben juridische werking. Dat betekent dat iedereen zich daaraan moet houden.
Op 1 januari 2024 vormen alle bestemmingsplannen, die op dat moment in de gemeente Vaals gelden, eerst een tijdelijk omgevingsplan. Dit tijdelijke omgevingsplan voldoet nog niet aan de eisen die de Omgevingswet aan een omgevingsplan stelt. Het tijdelijk omgevingsplan wordt daarom vervangen door één nieuw omgevingsplan dat wel aan alle eisen voldoet. Voor eind 2032 moet er door de gemeenteraad één nieuw omgevingsplan voor de gehele gemeente Vaals zijn vastgesteld.
Het maken van een omgevingsplan is ingewikkeld. Daarom doet de gemeente dit stapsgewijs door steeds een deel van het omgevingsplan te maken. Voor elk deel bekijken we welke belangen er spelen en doen we onderzoek. Het kan gaan om een bepaalde locatie, bijvoorbeeld een locatie waar nieuwe woningen moeten komen. Of het gaat om een groter gebied waar sprake is van bestaand gebruik en bestaande gebouwen, bijvoorbeeld het centrum van Vaals.
Het verdwijnen van bestemmingsplannen en de komst van het omgevingsplan brengt gevolgen met zich mee voor de (vooral grotere) ruimtelijke initiatieven en de lopende planologische procedures.
Bij de invoering van nieuwe wetgeving geldt een overgangsperiode voor lopende procedures. In de ‘Invoeringswet Omgevingswet’ is het overgangsrecht als volgt geregeld:
Bestemmingsplannen die voor inwerkingtreding van de Omgevingswet als ontwerp ter inzage worden gelegd, vallen nog onder de huidige wet- en regelgeving. Plannen die na de inwerkingtreding van de Omgevingswet ter inzage worden gelegd, worden behandeld als een wijziging van het omgevingsplan.